Seri Muhakeme Usulü Nedir?

Seri muhakeme usulü, şüphelinin daha az bir yaptırım beklentisiyle bu usulün uygulanmasını kabul etmesi üzerine başlamaktadır. Bu usul, bir tarafta şüpheli diğer tarafta savcılık ile mahkemenin bulunduğu bir süreci ifade etmektedir.

Belirli bir önem derecesinin altındaki suçlarda muhakeme sürecinin formalitelerden arındırılması ve kısaltılması, işlenen suçlara kısa süre içinde etkili ve orantılı bir karşılık verilerek bozulan kamu düzeninin yeniden sağlanması amaçlanmaktadır.

Seri muhakeme usulüne ilişkin hükümler, 1.1.2020 tarihinden itibaren uygulanmaktadır.

Seri Muhakeme Usulü Koşulları Nelerdir?

Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için gereken koşullar şunlardır:

• Kovuşturma evresi başlamamış olmalıdır. Seri muhakeme usulü ancak soruşturma evresi sonunda uygulanabilir.
• Kamu davası açılmasının ertelenmesi kararı verilmemiş olmalıdır.
• Katalog suçlardan biri istenmelidir. Seri muhakeme usulüne başvurulabilecek suçlar katalog şeklinde belirlenmiştir.
• Şüphelinin seri muhakeme usulünün uygulanmasını müdafii huzurunda kabul etmesi gerekir.
• Yasal engellerden biri olmamalıdır. Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik durumlarında uygulanmaz.

Hangi Suçlarda Seri Muhakeme Usulü Uygulanır?

Seri muhakeme usulünün uygulanabileceği suçlar aşağıda sayılmıştır:

• Hakkı olmayan yere tecavüz suçu (m. 154/2, 3),
• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması suçu (m. 170),
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu (m. 179/2, 3),
• Gürültüye neden olma suçu (m. 183),
• Parada sahtecilik suçu (m. 197/2, 3),
• Mühür bozma suçu (m. 203),
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu (m. 206),
• Kumar oynanması için yer ve olanak saklama suçu (m. 228/1),
• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu (m. 268),
• 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunu’nun 13/1, 3, 5. maddesi ile 15/1, 2. 3. maddesinde belirtilen suçlar,
• 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 93/1. maddesinde belirtilen suç,
• 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2. maddesinde belirtilen suç,
• 1163 sayılı Kooperatifler Yasası’nın ek 2/1-1. maddesinde belirtilen suç.

Seri Muhakeme Usulü

Seri muhakeme usulünde öncelikle Cumhuriyet savcısı veya onun talimatı üzerine kolluk görevlileri tarafından şüpheliye bu usul hakkında bilgi verilir ve bu şekilde şüphelinin usul hakkında aydınlatılması sağlanır.

Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden ister.

Bundan sonra Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye seri muhakeme usulünün uygulanması teklif edilir ve şüpheli müdafi huzurunda teklifi kabul ederse seri muhakeme usulü uygulanır. Teklif sırasında müdafiinin hazır bulunması, zorunlu bir koşuldur.

Seri muhakeme usulünde uygulanacak yaptırım. Cumhuriyet savcısı tarafından belirlenir. Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanunu’nun 61/1. maddesine ­göre suçun yasal tanımında öngörülen alt ve üst sınırlar arasında bir temel ceza (yaptırım) belirler; daha sonra belirlediği bu temel cezadan yarı oranında indirim yaparak sonuç cezayı belirler.

Sonuç ceza olarak hapis cezası belirlenmişse Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması durumunda bu ceza Türk Ceza Kanunu’nun 50. maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51. maddesine göre ertelenebilir.

Seri Muhakeme Usulünde İnceleme ve Hüküm Sürecinin Başlangıcı

Seri muhakeme usulünde inceleme ve hüküm sürecinin başlangıcı, kamu davası açan iddianame gibi bir belgeye değil, soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısının yazılı istemine bağlanmıştır.

İstem yazısında;

• Şüphelinin kimliği ve müdafii,
• Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya yasal temsilcisi,
• İsnat olunan suç ve ilgili yasa maddeleri,
• İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
• Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
• İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,
• Şüphelinin Cumhuriyet savcısı tarafından yapılan teklifi müdafi huzurunda kabul ettiği,
• Belirlenen yaptırım ile hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilmiş veya ertelenmişse ya da hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanmış ise bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri gösterilir.

Hakim faili dinler, bu çerçevede usule uygun olduğu ölçüde duruşmayla ilgili diğer usul hükümlerini kıyasen uygular; ancak duruşmanın ertelenmesi ya da delil araştırması sonucunu doğurabilecek bir tercihte bulunamaz. Şüphelinin mahkemede dinlenilmesi müdafi huzurunda olacaktır. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır

Seri muhakeme usulünde savcının istemi üzerine mahkeme tarafından hüküm kurulur. Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra yasal koşulların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanısına varırsa istemde belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar.

Mahkeme yasal koşulların gerçekleşmediğini veya eylemin seri muhakeme usulü kapsamı dışında olduğu kanısına varırsa istemi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.

Seri Muhakeme Usulünde Güvenlik Tedbirleri Hükmedilebilir Mi?

Seri muhakeme usulünde yaptırım uygulanması, güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel oluşturmaz.

Seri muhakeme usulünde uygulanan yaptırımın yasal sonucu olarak güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanması gerekirse söz konusu güvenlik tedbirleri de uygulanır.

Stj. Av. Mehmet  Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN