Kanıtların Ortaya Konulması ve Değerlendirilmesi

Kanıtların ortaya konulması, sanığın sorguya çekilmesinden sonra gerçekleşir. Sanığın sorguya çekilmesinden sonra kanıtların ortaya konulmasına başlanır.

Ancak sanığın tebligata rağmen mazeretsiz olarak gelmemesi nedeniyle sorgusunun yapılamamış olması, kanıtların ortaya konulmasına engel olmaz. Bu durumda ortaya konulan kanıtlar, sonradan gelen sanığa bildirilir.

Ortaya Konulan Kanıtların Reddedilmesi

Ortaya konulması istenilen bir kanıt aşağıda yazılı durumlarda reddolunur:

• Kanıt, yasaya aykırı olarak elde edilmişse,
• Kanıt ile ispat edilmek istenilen olayın karara etkisi yoksa,
• İstem, yalnızca davayı uzatmak amacıyla yapılmışsa.

Cumhuriyet savcısı ile sanık veya müdafii birlikte rıza gösterirlerse, tanığın dinlenmesinden veya başka herhangi bir kanıtın ortaya konulmasından vazgeçilebilir. Kanıtın ortaya konulması istemi, bunun veya ispat edilmek istenen olayın geç bildirilmiş olması nedeniyle reddedilemez.

Kanıtların Tartışılması

Kanıtların tartışılması, ortaya konulan kanıtların yargıç huzurunda iddia ve savunma makamları tarafından değerlendirilmesidir.

Ceza Muhakemesi Kanuna hükme esas alınabilecek kanıtların;

• Duruşmaya getirilmesini,
• Hakimin huzurunda tartışılmış olmasını aramaktadır.

Hakim, kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış kanıtlara dayandırabilir. Bu nitelikte olmayan kanıtlar hükme esas alınmaz.

Ortaya konulan kanıtlarla ilgili tartışmada söz, sırasıyla katılana veya vekiline. Cumhuriyet savcısına, sanığa ve müdafisine veya yasal temsilcisine verilir.

Cumhuriyet savcısı, katılan veya vekili, sanığın, müdafiinin veya yasal temsilcisinin açıklamalarına; sanık ve müdafii ya da yasal temsilcisi de Cumhuriyet savcısının ve katılanın veya vekilinin açıklamalarına yanıt verebilir. Hükümden önce son söz, hazır bulunan sanığa verilir.

Suç ortağının, tanığın veya bilirkişinin dinlenmesinden ve herhangi bir belgenin okunmasından sonra bunlara karşı bir diyecekleri olup olmadığı katılana veya vekiline, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve müdafisine sorulur.

Kanıtların Değerlendirilmesi

Ceza muhakemesinde karar verme yetkisine sahip olan kişi veya makamların, toplanan kanıtlardan sonuç çıkarıp bu sonucu kararlarında kullanmasına kanıtların değerlendirilmesi denir.

Kanıtların değerlendirilmesi, soruşturma evresinde savcı, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından yapılır.

Bilirkişi Mütalaası Nedir?

Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren durumlarda oy ve görüşüne başvurulan kişiye bilirkişi denir.

Bilirkişi mütalaası, bir kanıt değil, kanıtların değerlendirilmesi aracıdır.

Kanun koyucu bazı kişilerin bilirkişi olarak atanmasını yasaklamıştır. Buna göre, bilirkişi olarak atanamayacak kişiler şunlardır:

• Öleni son hastalığında tedavi eden hekim, ölüm nedeni hakkında bilirkişi olarak atanamaz.
• Kamu görevlileri, bağlı bulundukları kurumla ilgili davalarda bilirkişi olarak atanamazlar.

Bilirkişiye Başvurma Zorunlu Olduğu Durumlar

Kural olarak ceza muhakemesinde bilirkişiye başvurma zorunluluğu yoktur. Ancak bazı durumlarda bilirkişiye başvurmak zorunludur.

Bilirkiye başvurma zorunlu olan durumlar aşağıda sayılmıştır:

• Sanığın bilincinin incelenmesi,
• Ölü muayenesi ve otopsi,
• Zehirlenme şüphesi olan durumlar,
• Kalpazanlık.

Bilirkişi Atama Kararı ve İncelemelerin Yürütülmesi

Bilirkişi atanması ve gerekçe gösterilerek sayısının birden çok olarak saptanması yetkisi, hakim veya mahkemeye aittir. Birden çok bilirkişi atanmasına ilişkin istemler reddedildiğinde de aynı biçimde karar verilir.

Bilirkişi atanmasına re’sen ya da Cumhuriyet savcısının, katılanın,  vekilinin, şüphelinin, sanığın, müdafiinin veya yasal temsilcinin istemi üzerine karar verilebilir. Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı da bilirkişi atayabilir.

Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre bilirkişilik görevini kabul etmekle yükümlü kişi veya kurumlar şunlardır:

• Resmi bilirkişilikle görevlendirilmiş olanlar ve 64. maddede belirtilen listelerde yer almış bulunanlar.
• İncelemenin yapılması için bilinmesi gerekli fen ve sanatları meslek edinenler,
• İncelemenin yapılması için gerekli mesleği yapmaya resmen yetkili olanlar.

Bilirkişinin Ödevleri Nelerdir?

Bilirkişinin ödevleri aşağıda sayılmıştır:

• Hazır bulunma ödevi,
• Bilimsel veya teknik görüşünü bildirme ödevi,
• Yemin etme ödevi.

Bilirkişinin Yetkileri Nelerdir?

Bilirkişinin raporunu hazırlayabilmek için sahip olduğu yetkiler şunlardır:

• Şüpheli, sanık veya diğer ilgililerin bilgisine başvurma,
• Dosyayı inceleme,
• Uzmanlık alanına girmeyen konularda ek yardım alma,
• Doğrudan veya dolaylı olarak şüpheli veya sanığa soru sorma,
• Tedbir alınmasını isteme.

Bilirkişinin Hakları Nelerdir?

Bilirkişi, bilirkişilikten çekinebilir.

Ceza Muhakemesi Kanunu, bilirkişinin çekinmesi konusunda tanıklıktan çekinmeye ilişkin hükümlere yollamada bulunmuştur. Buna göre, tanıklıktan çekinmeyi gerektirecek nedenler bilirkişiler hakkında da geçerlidir. Bilirkişi, geçerli diğer nedenlerle de görüş bildirmekten çekinebilir.

Bilirkişi, ücret isteme hakkına sahiptir. Bilirkişiye sarf etmiş olduğu emek ve mesaiyle orantılı bir ücret ile inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri ödenir.

Bilirkişinin Reddi

Ceza Muhakemesi Kanunu, bilirkişinin reddi konusunda “hakimin reddi nedenlerine” yollamada bulunmuştur. Hakimin reddini gerektiren nedenler, bilirkişi hakkında da geçerlidir.

Bilirkişinin reddini isteyebilecek olan kişiler şunlardır:

• Cumhuriyet savcısı,
• Katılan,
• Vekili,
• Şüpheli veya sanık,
• Müdafii,
• Yasal temsilci.

Hakim veya mahkeme tarafından atanan bilirkişinin adı ve soyadı, engel nedenler olmadıkça ret hakkına sahip olanlara bildirilir.

Ret istemini davayı görmekte olan hakim veya mahkeme inceler. Soruşturma evresinde. Cumhuriyet savcısınca kabul edilmeyen ret istemi sulh ceza hakimliğince incelenir. Reddi isteyen kişi, bunun nedenini, dayandığı olguları göstererek açıklamakla yükümlüdür.

Uzman Mütalaası Nedir?

Yargılama konusu olayla ilgili olarak veya bilirkişi raporunun hazırlanmasında değerlendirilmek üzere ya da bilirkişi raporu hakkında uzmanından bilimsel mütalaa alınabilir.

Bilimsel mütalaa alabilecek olanlar şunlardır:

• Cumhuriyet savcısı,
• Katılan,
• Vekili,
• Şüpheli veya sanık,
• Müdafii,
• Yasal temsilci.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN