Kambiyo Senetlerinde Özgü Haciz Yoluyla Takip

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip, elinde bir kambiyo senedi bulunan alacaklının başvurduğu özel bir ilamsız icra yoludur.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna başvurmak isteyen alacaklının elinde kambiyo senedi olarak nitelendirilen poliçe, bono veya çekten birinin bulunması gerekir. Kambiyo senedin alcaklısı, senedin hamilidir.

Adi senede, kambiyo senedi niteliğini taşımayan kıymetli evraka veya kambiyo senedi benzeri senetlere dayalı alacaklar için bu takip yoluna başvurulamaz.

Kambiyo senedinin alacaklısı, dilerse genel haciz yoluyla takip yoluna başvurabilme imkanına da sahiptir. Bu noktada alacaklının bir seçim hakkı söz konusudur.

Kambiyo Senetlerinde Özgü Haciz Yoluyla Takipte Yetki

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte yetkili icra dairesi, genel haciz yoluyla ilamsız takip için öngörülmüş bulunan kural kıyasen uygulanarak belirlenir. Yetkili icra dairesinin belirlenmesinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yetkiye ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır.

Kural olarak genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki icra dairesidir. Kambiyo senetleri bakımından, alacaklının kendi yerleşim yerinde takip yapabilmesi kuralı geçerli değildir.

Borçlu birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri icra müdürlüğünde takip yapılabilir.

Kambiyo Senetlerinde Özgü Haciz Yoluyla Takipte Takip Talebi

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip de alacaklının icra dairesinde takip talebinde bulunmasıyla başlar.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda takip talebi, genel haciz yoluyla takip talebinde bulunması gereken unsurları aynen içermelidir. Dolayısıyla, takip alacaklısı, hangi takip yolunu seçtiğini takip talebinde belirtmelidir.

Takip alacaklısı, takip talebine kambiyo senedinin aslını ve borçlu sayısı kadar onaylı örneğini eklemek zorundadır. Takip konusu bir çekse ve bankaya ibraz edildiğinde kısmi ödeme söz konusu olmuşsa çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi banka tarafından çek hamiline verilir. Çek hamili de bu fotokopiyle takip yapabilir.

İcra Müdürü Takip Talebinde Hangi Hususları İnceler?

Takip talebini alan icra müdürü aşağıda sayılan hususları incelemek zorundadır:

• Takip talebinin İcra ve İflas Kanunu’nun 58. maddesindeki unsurları içerip içermediği,
• Senedin kambiyo senedi niteliğine sahip olup olmadığı,
• Senedin aslının takip talebine eklenip eklenmediğini,
• Protesto gereken hallede takip talebine protesto evrakının eklenip eklenmediğini,
• Takip talebinde bulunan alacaklının, senedin yetkili hamili olup olmadığını,
• Senedin vadesinin gelip gelmediğinin.

Kambiyo Senetlerinde Özgü Haciz Yoluyla Takipte Ödeme Emri

İcra müdürü senedin kambiyo senedi olduğunu ve vadesinin geldiğini görürse borçluya senet sureti ile birlikte hemen bir ödeme emri gönderir. Ödeme emri, genel haciz yolundan farklı olarak üç gün içinde değil, hemen gönderilir.

Ödeme emrinde aşağıdaki hususlar yazar:

• Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere, takip talebine yazılması gerekli kayıtlar,
• Borcun ve takip masraflarının on gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesine ait banka hesabına ödenmesi ihtarı,
• Takibe konu olan senet kambiyo senedi vasfını haiz değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikayet etmesi gerektiği ihtarı,
• Takibe konu kambiyo senedindeki imza kendisine ait olmadığı iddiasında ise bunu beş gün içinde açıkça bir dilekçeyle icra mahkemesine bildirmesi; aksi takdirde kambiyo senedindeki imzanın bu icra takibinde kendisine ait sayılacağı ve imzasını haksız yere inkar ederse sözü edilen senede dayanan takip konusu alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum edileceği ve icra mahkemesinden itirazının kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebri icraya devam olunacağı ihtarı,
• Borçlu olmadığı, borcun ödendiği, ek süre verildiği, alacağın zamanaşımına uğradığı veya yetki itirazını sebepleri ile birlikte beş gün içinde icra mahkemesine bir dilekçeyle bildirerek icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebri icraya devam olunacağı ihtarı,
• İtiraz edilmediği ve borç ödenmediği takdirde on gün içinde, itiraz edilip de reddedildiği takdirde ise üç gün içinde mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapisle tazyik edileceği, mal beyanında bulunmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunursa ayrıca hapisle cezalandırılacağı ihtarı.

Kambiyo Senetlerinde Özgü Haciz Yoluyla Takipte Takibin Kesinleşmesi

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip, borçlunun süresi içerisinde ödeme emrine itiraz etmemesi veya yapılan itiraz üzerine takibin durdurulmasına karar verilmişse daha sonra itirazın reddine karar verilmesi üzerine kesinleşir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yolunda itiraz satışan başka icra takip işlemlerini durdurmaz.

Ödeme Emrine İtiraz

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda, ödeme emrini alan borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde bir dilekçeyle icra mahkemesine itiraz edebilir.

Bu itiraz borca ilişkin bir itiraz olabileceği gibi imzaya ilişkin bir itiraz da olabilir.

Ödeme emrine yapılan itirazın mahkeme tarafından reddedilmesi halinde borçlu, üç gün içinde mal beyanında bulunmakla yükümlüdür.

İmzaya İtiraz

Borçlu, takip konusu kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığını iddia ediyorsa, bunu ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde, açıkça ve bir dilekçeyle icra mahkemesine bildirmelidir.

İtiraz, satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmaz. İcra mahkemesi, duruşmadan önce yapacağı incelemede itirazı ciddi görürse, alacaklıya tebliğe gerek görmeden itirazla ilgili kararına kadar icra takibinin geçici olarak durdurulmasına dosya üzerinden karar verebilir.

İcra mahkemesi, inkâr edilen imzanın borçluya ait olmadığına kanaat getirirse itirazın kabulüne karar verir. İtirazın kabulü kararı ile takip durur.

İcra mahkemesi, itirazın kabulüne karar vermesi hâlinde, senedi takibe koymada kötüniyeti veya ağır kusuru bulunduğu takdirde alacaklıyı senede dayanan takip konusu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata ve alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum eder.

İnkâr edilen imzanın borçluya ait olduğu anlaşılırsa ve itiraz ile birlikte takip durdurulmuşsa, borçlu sözü edilen senede dayanan takip konusu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere inkar tazminatına ve takip konusu alacağın %10’u oranında para cezasına mahkum edilir ve itiraz reddedilir.

Borca İtiraz

İmzaya itiraz dışındaki tüm itirazlar borca itirazdır. Borçlu, itirazını sebepleri ile birlikte ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde icra mahkemesine bir dilekçeyle bildirmelidir.

Borçlu, itirazında bildirdiği sebeplerle bağlıdır. Dolayısıyla, icra mahkemesinde bu sebepleri değiştiremez veya genişletemez. Borçlu ilk duruşmada, takip konusu kambiyo senedinin metninden anlaşılan itiraz sebeplerini ileri sürebilir.

Hâkim, duruşma sonucunda borcun bulunmadığının, ödendiğinin veya borçluya süre verildiğinin resmi veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile ispatı halinde itirazı kabul eder.

İtirazın kabulü kararı ile takip durur. Alacaklının genel hükümlere göre dava açmak hakkı saklıdır. Alacaklı, genel mahkemede dava açarsa, inkar tazminatı ve para cezasının tahsili dava sonuna kadar ertelenir ve bu davayı kazanırsa hakkında verilen inkar tazminatı ve para cezası kalkar.

Ödeme Emrine Karşı Şikayet

Borçlu, kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda da şartları oluşuyorsa şikayet yoluna gidebilir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna özel olarak düzenlenmiş şikayet sebeplerinden bazılarının beş günlük süre içinde ileri sürülmesi gerekirken, bazılarının ise genel şikayet süresi olan yedi gün içinde ileri sürülmesi gerekir.

5 Günlük Sürenin Uygulanacağı Şikayet Sebepleri

Aşağıdaki sebepler bakımından şikayet süresi beş gündür:

• Senedin kambiyo senedi niteliğinde olmaması,
• Takip başlatan kişinin senedin yetkili hamili olmaması,
• Kambiyo senedi bakımında borçlu bulunmayan kişilere karşı takip başlatılması,
• Protestonun çekilmesinin gerekli olduğu hallerde takibin protesto çekilmeden veya protesto evrakı sunulmadan başlatılması.

7 Günlük Sürenin Uygulanacağı Şikayet Sebepleri

Aşağıdaki sebepler bakımından şikayet süresi yedi gündür:

• Takip talebinde bulunulurken kambiyo senedinin aslının icra dairesine verilmemesi,
• Takibe konu kambiyo senedinin vadesinin henüz gelmemiş olması.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN