İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu ve Cezası

 İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu Türk Ceza Kanunu’nun 117. maddesinde düzenlenmiştir.

TCK m. 117 ’de düzenlenen iş ve çalışma özgürlüğünün ihlali suçu ile hem genel anlamda çalışma özgürlüğü hem de işçi ya da işverenin özgür iradeleri ve serbestçe sözleşme yapma ve bunu uygulama özgürlüğü korunmaktadır.

TCK m. 117 bize göre dört ayrı suçu düzenlemektedir. Bunlar;

• İş ve çalışma hürriyetinin ihlali,
• Sömürü,
• Sömürmek için tedarik, sevk veya nakil etmek,
• Ücretleri azaltıp çoğaltmaya, anlaşma içeriğini değiştirmeye zorlama ve işin durmasına, sona ermesine neden olma.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçuyla Korunan Hukuki Değer

İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçuyla korunan hukuki değer iş ve çalışma hürriyetidir. Burada sadece iş hukuku anlamında bir işçi ve işveren ilişkisi değil genel anlamda serbest meslekler de dâhil olmak üzere çalışma ve iş ilişkisi korunmaktadır.

Öğretide bu suç tipiyle bireysel çalışma özgürlüğünün de koruma altına alındığına ilişkin görüşler de mevcuttur.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunda Fail ve Mağdur

Bu suçun faili ve mağduru bir özellik göstermez; herhangi bir kimse olabilir.

Bu çerçevede işçi ya da işveren olması da gerekmez.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunda Eylem

Suçun hareket ve netice kısmını, iş ve çalışma hürriyetinin ihlali oluşturmaktadır. Bu yönüyle iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu, neticesi harekete bitişik bir suç gibi görünmektedir.

İş ve çalışma hürriyetinin ihlali için failin hareketinin mağdurun sanayi yahut ticari alandaki faaliyetine yönelmiş olması gerekmez. Hükümle korunan değer sanayi ve ticaret faaliyeti değil, iş ve çalışma hürriyetidir.

İş ve çalışma hürriyeti ise sanayi ve ticaret faaliyetini de içine almakla birlikte bundan daha geniş bir faaliyet alanını içine almaktadır. Bu durumda iş ve çalışma hürriyeti, gelir elde etmek amacına yönelik yasal her çeşit ekonomik faaliyeti kapsamına alır bir şekilde anlaşılmalıdır. Çalışma yeri özel sektör olabileceği gibi kamu kurumlan da olabilir.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçuna Etki Eden Haller

TCK m. 117’de suç tipine yönelik herhangi bir nitelikli hal düzenlenmemiştir. Ancak hürriyet aleyhine işlenen suçların bazıları bakımından ortak hüküm olan TCK m. 119/1’de bazı nitelikli haller öngörülmüştür.

Buna göre iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçunun;

• Silahla,
• Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
• Birden fazla kişi tarafından birlikte,
• Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
• Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılır.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunun Hukuka Aykırılık Unsuru

İş ve çalışma hürriyetinin kanun hükmünün icrası nedeniyle ihlali durumunda söz konusu hukuka uygunluk sebeplerinin uygulanması söz konusu olabilir.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunun Manevi Unsuru

İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Taksirle işlenmesi öngörülmemiştir.

Bu yönüyle failin amaç ya da saiki önem taşımadığından suçu işlendiğinin kabulü bakımından özel kast aranmaz.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunda Teşebbüs

Failin icra hareketlerine doğrudan doğruya başlamasına rağmen neticenin failin elinde olmayan nedenlerle meydana gelmemesi söz konusu olabilir.

Bu çerçevede suçun teorik olarak teşebbüse elverişli olduğunu söyleyebiliriz.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunun Cezası

Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, iş ve çalışma hürriyetini ihlâl eden kişiye, mağdurun şikâyeti hâlinde, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçunda Görevli Mahkeme

İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçunun cezasının üst sınırı on yıldan fazla olmadığına ve 5235 sayılı Kanun m.l2 ’de sayılan suçlardan olmadığına göre görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN