İlamlı İcra Takibi
İlamlı takip, bir mahkeme kararının gereğinin yerine getirilmesi için başvurulan takip yoludur. İlamlı takip yolunda, mahkemeden lehine ilam alan kişi, icra dairesine başvurarak ve ilama dayanarak hakkının alınmasını ister.
Para ve teminat alacağı dışında bir alacak için takip yapılmadan önce mutlaka mahkemede dava açılıp ilam alınması gerekir.
İlam olmasa bile kanunda ilam niteliğinde olduğu kabul edilen belgelere dayanılarak da ilamlı takip yapılması mümkündür.
İlamlı İcra Takibi Başlatmak İçin Aranan Koşullar Nelerdir?
İlamlı icra takibi başlatmak için birtakım şartlar aranmaktadır. Aranan şartlar aşağıda sayılmıştır:
Bir İlamın Bulunması
Mahkeme kararının iki taraftan her birine verilen mühürlü örneklerine ilam denir.
İlamlı takibe konu olan kararlar şunlardır:
- Mahkeme kararının taraflara verilen mühürlü örneği,
- Ceza mahkemelerinin yargılama giderlerine ilişkin kararları,
- İdari yargı mercilerinin tam yargı davası sonucunda verdikleri kararlar,
- Uyuşmazlık Mahkemesinin hüküm uyuşmazlığını çözen kararları,
- Sayıştay ilamları,
- Hakem kararları
- Usulünce tenfiz edilmiş yabancı mahkeme ve yabancı hakem kararları.
İlam Niteliğinde Sayılan Belgeler Nelerdir?
İlamlı icra yoluna sadece mahkemeden alınan ilama dayanılarak değil, mahkeme dışındaki mercilerden alınan ve ilam niteliğinde kabul edilen belgelere dayanılarak da başvurabilmek mümkündür.
İlam niteliğide sayılan belgeler şunlardır:
- Mahkeme huzurunda yapılan sulh ve kabuller,
- Kayıtsız ve şartsız para borcu ikrarını içeren düzenleme biçimindeki noter senetleri,
- İstinaf ve temyiz kefaletnameleri,
- İcra dairesindeki kefaletler,
- Mahkeme huzurunda yapılan feragatler,
- Baroların para cezaları ve giderlerin ödenmesine ilişkin kararları,
- Türkiye Noterler Birliğinin para cezaları ve giderlerin ödenmesine ilişkin kararları,
- Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaşmaları halinde, mahkemece icra edilebilirlik şerhi verilmesi kaydıyla anlaşma belgesi,
- İcra edilebilirlik şerhi aranmaksızın, taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi,
- Tüketici hakem heyeti kararları,
- Kayıtsız ve şartsız para borcu ikrarı içeren ipotek akit tablosu.
İlam veya İlam Niteliğindeki Belgenin Bir Edim Hükmü İçermesi
İlamlı takibe konu edilecek ilamlar, edim hükmü içeren ilamlardır.
Tespit hükmü içeren ilamlar ilamlı icraya konu edilemez. Edim davasından farklı olarak tespit davasının kabul edilmesi durumunda, hükümde bir “emir” bulunmamaktadır.
İcra Edilebilmesi İçin Kesinleşmesi Gereken Bir İlam Söz Konusuysa İlamın Kesinleşmiş Olması
İlamlı icraya başvurabilmek için kural olarak hükmün kesinleşmiş olması gerekmez. Hüküm kesinleşmese bile alacaklı ilamı icraya koyabilir.
Bir mahkeme ilamına karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurulmuş olması da kural olarak o ilamın icrasını durdurmaz.
Bazı ilamlar vardır ki bunlar kesinleşmedikçe icraya konulamaz.
Kesinleşmeden İcraya Konulamayacak İlamlar Nelerdir?
Kesinleşmeden icraya konulamayacak ilamlar şunlardır:
- Taşınmaza ve bunun üzerindeki ayni haklara ilişkin hükümler kesinleşmedikçe icra edilemez.
- Kişiler hukukuna ilişkin hükümler kesinleşmedikçe icra edilemez.
- Aile hukukuna ilişkin hükümler kesinleşmedikçe icra edilemez.
- Bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün gemilere ve bunlarla ilgili aynî haklara ilişkin kararlar, kesinleşmedikçe icra edilemez.
- Kira parasının tespitine ilişkin ilamlar kesinleşmeden icraya konulamaz.
- Tenfiz kararları kesinleşmeden takibe konulamaz.
- İstihkak davasının kabulüne ilişkin kararlar mülkiyetin tespiti ile ilgili olduğundan kesinleşmeden icraya konulmaz.
- Sayıştay ilamları keşi leşti ken sonra doksan gün içerisinde yerine getirilir.
- Menfi tespit davasında haklı çıkan ve lehine tazminata hükmedilen borçlu, menfi tespit ilamı kesinleşmedikçe tazminat ve yargılama giderleri için ilamlı icra takibi yapamaz.
- Ceza mahkemelerinin mahkûmiyet hükümleri kesinleşmedikçe infaz olunamaz.
İcra Edilebilmesi Takip Koşuluna Bağlanan İlamlarda Bu Koşulun Yerine Getirilmesi
Bazı ilamların icra edilebilmesi için özel olarak aranan takip koşulunun yerine getirilmesi gerekmektedir.
Bu koşul genellikle takipten önce ilgili kamu kurumuna başvurulması, ödeme isteminin öncelikle kuruma yöneltilmesi ve belirli bir süre beklenilmesidir.
İlamlı İcra Takibinde Yetkili İcra Dairesi
İlamlı icrada yetkili icra dairesi alacaklının seçimine bırakılmıştır. İlamların icrası her icra dairesinden istenebilir.
Elinde ilam ya da ilam niteliğinde bir belge bulunan alacaklı Türkiye’deki herhangi bir yer icra dairesinden ilamlı takibini başlatabilir.
İlamlı İcra Takibinde Takip Talebi
Alacaklı, elindeki ilamı icra dairesine vererek takip talebinde bulunur. Takip talebi bakımından 58. madde, buraya da kıyasen uygulanacaktır.
İlamlı icrada takip talebine, takibe esas olan ilam veya ilam niteliğindeki belgenin tarih, numarası ve özeti yazılır ve ayrıca icraya konulan ilam veya ilam niteliğindeki belge takip talebi ile birlikte icra dairesine verilir.
Para alacağına ilişkin bir ilamın icrası söz konusu ise alacaklının burada diğer takiplerden farklı olarak takip talebinde hangi yolu seçtiğini bildirmesi gerekmez.
İlama dayanan takip. son işlem üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Aşağıdaki ilamlar zamanaşımına uğramaz:
- Taşınmaz üzerindeki ayni haklara ilişkin ilamlar,
- Aile ve kişiler hukukuna ilişkin ilamlar.
İlamlı İcra Takibinde İcra Emri
Takip talebini ve takibe konu belgeyi alan icra müdürü, bu belgenin ilam veya ilam niteliğinde bir belge olup olmadığını inceler.
İcra müdürü bu belgenin ilam veya ilam niteliğinde bir belge olduğunu tespit ederse takip talebine ve dayanak belgeye uygun bir icra emri düzenleyerek borçluya tebliğ etmek zorundadır.
İcra emri aşağıdaki hususları içerir:
- Takip talebindeki kayıtları,
- Borcun yedi gün içinde ödenmesi veya yerine getirilmesi ihtarı,
- Borcun yedi gün içinde ödenmemesi halinde icranın geri bırakılmasına ilişkin bir karar getirilmedikçe takibe devam edileceği ihtarı,
- Yedi gün içinde mal beyanında bulunulması ihtarı, mal beyanında bulunulmazsa hapis ile tazyik olunacağı, mal beyanında bulunulmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulursa ayrıca hapis ile cezalandırılacağı ihtarı.
Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN
