İflas Hukuku Nedir?

İflas, para ve teminat alacaklarının zamanında ödenmemesi halinde borçluya karşı başlatılan takip üzerine asliye ticaret mahkemesinin kararıyla, borçlunun bütün malvarlığının tasfiye edilerek alacaklıların alacağını elde etmesini sağlayan takip yoludur.

İflas, sadece para ve teminat alacakları hakkında istenebilir. Alacaklılardan birinin talebi üzerine borçlunun iflasına karar verilmesi durumunda, verilen iflas kararından, talepte bulunmamış diğer alacaklılar da yararlanırlar.

İlas yollarına kural olarak alacaklı başvurur. Bazı durumlarda borçlunun da kendi ilasını istemesi mümkündür.

İflasa Hangi Kişiler Tabidir?

İflas yolu ile takip, ancak Türk Ticaret Kanunu gereğince tacir sayılanlar veya tacirler hakkındaki hükümlere tabi bulunanlar ile özel kanunlara göre tacir olmadıkları halde iflasa tabi bulundukları bildirilen gerçek veya tüzel kişiler hakkında yapılır.

İflasa tabi kişilerden olmak, iflas davası bakımından özel bir dava şartıdır. İflası istenen kişinin iflasa tabi olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırılır, taraflarca bu husus her zaman ileri sürülebilir.

İflasa tabi olan kişiler aşağıda sayılmıştır:

• Tacirler,
• Ticari şirketler,
• Amacına varman için ticari işletme işleten dernek ve vakfılar,
• Kamu tüzel kişileri tarafından kurulan teşekkül ve müesseseler,
• Donatma iştiraki,
• Ticari işetme açmış gibi işlem yapan kişiler,
• Ticareti terk eden kişiler,
• Kollektif şirket ortakları,
• Adi komandit şirket ortakları,
• Miras ortaklığı,
• Banka yöneticileri ve denetçileri,
• Sermaye piyasası kurulu ortaklar ve yöneticileri.

İflas Organları Nelerdir?

İflas organları; iflas takibinde, iflas davasında ve iflas tasfiyesinde görev alan organlardır. İflas organları kendi içerisinde resmî iflas organları ve özel iflas organları olmak üzere ikiye ayrılır.

Resmi organlar, iflas işlemlerinde sürekli olarak görevli resmi devlet makamlarıdır; her bir iflas takibi için ayrı ayrı oluşturulmaz. Bunlar icra dairesi, iflas dairesi, icra daireleri bakanlığı, icra mahkemesi, asliye ticaret mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay’dır.

Özel iflas organları ise her bir iflas takibi için özel olarak oluşturulan ve resmi nitelikleri bulunmayan iflas organlarıdır. Bunlar oluşum sıralarına göre birinci alacaklılar toplantısı, iflas bürosu, iflas idaresi ve ikinci alacaklılar toplantısıdır.

İflas Hukukunda İcra Dairesi

İflas yoluyla takipte iflas davasından önceki dönemde görevli olan tek iflas organı icra dairesidir. İflas takibi yapmak isteyen kimsenin başvuracağı ilk yer, icra dairesidir.

İcra dairesinin iflas hukukundaki rolü şu şekildedir:

• İflas yoluyla takip yetkili icra dairesine yapılan takip talebi ile başlar.
• İcra müdürü takip talebinin gerekli şartları içerdiğine karar verirse ödeme emri düzenler ve borçluya gönderir.
• Borçlu ödeme emrine karşı itirazlarını icra dairesine bildirir.
• Kambiyo senetlerine özgü iflas yolunda ödeme emrine karşı şikayetler de icra dairesine bildirilir.

İflas Hukukunda Asliye Ticaret Mahkemesi

Asliye ticaret mahkemesi, iflas süresinde asıl ve en önemli organ sayılır. Zira iflas davası bu mahkemede açılır ve borçlu hakkında iflas karan bu mahkemece verilir.

İflas davası bakımından, borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesi yetkilidir.

Asliye ticaret mahkemesinin temel görevleri şunlardır:

• İflas davasına bakmak ve iflas kararı vermek.
• İflas ödeme emrine karşı borçlunun yapmış olduğu itirazlan incelemek ve karar vermek.
• Kambiyo senetlerine özgü iflas yolunda iflas ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri incelemek
• İflasın kaldırılmasına karar vermek.
• İflasın kapanmasına karar vermek.
• Sıra cetveline itiraz davasına bakmak.
• Taksiratlı müflisin ya da adi müflisin yaptığı itibann yerine gelmesi istemlerini incelemek ve karar vermek.

İflas Dairesi Nedir?

İflas dairesi, ticaret mahkemesince iflasın açılmasına karar verilmesinden sonra görev alan resmî iflas organıdır.

İflas dairesinin görevi, ticaret mahkemesinin borçlunun iflasına karar vermesi ve bu kararın iflas dairesine bildirilmesi ile başlar.

İflas dairesinin görevleri aşağıda sayılmıştır:

• İflasın açıldığını gerekli yerlere bildirmek ve ilan etmek.
• Müflisin mallarının defterini tutmak, muhafaza tedbirlerini almak.
• Adi tasfiyede alacaklıları birinci toplantıya çağırmak.
• İflas idaresinin tasfiyeye ilişkin işlemlerini denetlemek.
• Birinci alacaklılar toplantısı yapılamazsa iflas idaresi yerine iflas masasını idare ve tasfiye etmek.
• Basit tasfiye usulünde tasfiyeyi bizzat yapmak.
• İflas kapandıktan sonra tasfiyeden hariç kalmış bir mal bulunduğu haber alınırsa o mala el koyup satmak ve sonra da başka bir merasime gerek kalmaksızın bedelini eksik alan alacaklılara sıralarına göre dağıtmak.
• İflas kapandıktan sonra, şüpheli bir hak söz konusu ise alacaklılara durumu ilan etmek ya da mektupla bildirmek.

İcra Mahkemesinin İflas Hukukunda Görevleri Nelerdir?

İcra mahkemesi, temel görevlerinin arasında iflas işleri de yer aldığı için asıl iflas organlarından biridir.

İcra mahkemesinin temel görevleri şunlardır:

• İflas dairesini denetlemek.
• İcra ve iflas dairelerinin işlemleri için yapılan şikâyetleri incelemek.
• İflasta istihkak iddia edilen mal, üçüncü kişinin elinde değilse açılan istihkak davalarına bakmak.
• İflasta sıra cetveli için yapılan şikâyet başvurularını incelemek.
• İflas idaresinin hesap pusulasını onay amak.
• Hakkında aciz belgesi çıkartılan müflis hakkında yeni mal edinmesi nedeniyle yeniden takip yapılırsa müflisin ödeme emrine yeni mal iktisap etmediği yolunda yaptığı itirazı genel hükümlere göre karara bağlamak.
• Paralar dağıtıldıktan sonra iflasın idaresinde hata ve eksiklik görürse iflas idaresinin bu yönde vereceği bildirimi almak.

Yardımcı İflas Organları Nelerdir?

Yardımcı iflas organları asıl görevlerinin yanında, iflas işlerinde de görev alan resmi organlardır.

Yardımcı iflas organları iki tanedir:

• Cumhuriyet savcıları
• Adalet müfettişleri

Birinci Alacaklar Toplantısı Nedir?

Alacaklıların adi tasfiye ilanında belirtilen yer, gün ve saatte toplanmasına birinci alacaklılar toplantısı denir.

Adi tasfiye ilanı ile alacaklılar toplantıya çağırılır. Bu toplantıya alacaklı olduğunu iddia eden herkes katılabilir.

Birinci alacaklılar toplantısının görevleri şunlardır:

• İflas idaresine aday göstermek.
• İflasın tasfiyesi için gerekli olan ivedi kararları almak.

İflas Bürosu Nedir?

Birinci alacaklılar toplantısında iflas müdürü alacaklı oldukları ellerinde noter veya ipotek senedi gibi resmi senetle yahut 68/b ve 150/ı maddelerinde belirtilen belgelerle sabit olan kişilerden bir veya iki alacaklı veya temsilcileriyle birlikte bir iflas bürosu oluşturulur.

İflas bürosunun işlemlerine karşı ilgililer toplantı tarihinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesine şikâyette bulunabilirler.

İflas İdaresi Nedir?

İflas idaresi, birinci alacaklılar toplantısı tarafından gösterilen adaylar arasından icra mahkemesince seçilen üç kişiden oluşan ve iflas masasının yasal temsilcisi olan özel iflas organıdır.

İflas idaresinin, alacaklılardan oluşması gerekli değildir. İflas idaresinin tüzel kişiliği yoktur.

İflas idaresinin temel görevleri şunlardır:

• İflas idaresi, masanın menfaatlerini gözetmek ve tasfiyeyi yapmakla yükümlüdür.
• İflas dairesinin denetimi altında iflas masasını tasfiye etmek,
• Birinci alacaklılar toplantısının karar verdiği acele satışları yapmak.
• Müflis adına gelen mektupları açmak.
• Masa mallarının korunması ve müflisin işletmesinin verimliliğini sağlamak için sözleşmeleri yapmak.
• Üçüncü kişilerin istihkak iddiaları hakkında karar vermek.
• Üçüncü kişiler tarafından istihkak iddiasında bulunulan malların kendilerine verilip verilmeyeceğine karar vermek.
• Üçüncü kişinin istihkak iddiasının reddedilmesi durumunda icra mahkemesinde dava açması için ona yedi günlük süre vermek ve bunu tebliğ etmek.
• İflas masası ile ilgili davaları açmak, daha önce müflis tarafından açılmış davaları takip etmek.
• Sıra cetveli yapmak,
• Alacakları ikinci alacaklılar toplantısına çağırmak.
• Ticaret mahkemesinden iflasın kapatılmasına karar verilmesini istemek.

İkinci Alacaklar Toplantısı Nedir?

İkinci alacaklılar toplantısı, iflas idaresinin iflas dairesine verdiği sıra cetvelinin ilan edilmesiyle toplantıya çağrılan alacaklılardan oluşan özel iflas organıdır.

İkinci alacaklılar toplantısının yapılabilmesi için sıra cetvelinin kesinleşmiş olması gerekmez; ancak iflas kararının kesinleşmiş olması gerekir.

İkinci alacaklılar toplantısına kural olarak alacakları tamamen reddedilmiş alacaklılar katılamaz. İkinci alacaklılar toplantısına alacakları iflas idaresince kabul edilmiş alacaklılar ile sıra cetveline itiraz davası açmış alacaklılar arasından asliye ticaret mahkemesince seçilen alacaklılar katılabilir.

İkinci alacaklılar toplantısının görevleri şunlardır:

• Konusu mülkiyet olan iflas idaresi kararlarını nihai olarak incelemek.
• İflaşın açılmasıyla duran hukuk davalarına devam edilip edilmeyeceğine karar vermek.
• Alacaklıların masa tarafından takip edilmesine gerek görmedikleri davaların takip yetkisini isteyen alacaklılara verilmesine karar vermek.
• Masaya giren bazı taşınmazlann pazarlıkla satışına karar vermek.
• Derdest bir davaya ilişkin sulh, kabul ve feragat tekliflerini değerlendirmek.
• Müflisin yapmış olduğu konkordato teklifini toplantıya davet ilanında gösterilmiş olmak kaydıyla görüşmek.

İflas Hukukunda Yetkili İcra Dairesi, İflas Dairesi ve Yetkili Mahkeme

Merkezleri yurt dışında bulunan ticari işletmeler hakkında yetkili merci, Türkiye’deki şubenin; birden çok şubenin bulunması halinde merkez şubenin bulunduğu yerdeki icra dairesidir.

Tüzel kişiler bakımından işlem merkezi, dernek tüzüğü veya ticaret ortaklığının ana sözleşmesinde belirtilen yerdir.

Yetkisiz icra dairesinde iflas takibi yapılmışsa borçlu ödeme emrine itiraz süresi içinde yetki itirazında bulunmalıdır. Aksi durumda ticaret mahkemesinde icra dairesinin yetkisine itiraz edilemez.

İflas davası için yetkili ticaret mahkemesi, borçlunun işlem (muamele) merkezinin bul unduğu yer ticaret mahkemesidir.

Yetkili iflas dairesi, iflasa karar vermiş olan ticaret mahkemesinin yargı çevresindeki iflas dairesidir.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN