Davanın Aşamaları Nelerdir

Dava aşamaları sırasıyla dilekçe aşaması, ön inceleme aşaması, tahkikat aşaması, sözlü yargılama aşaması ve karar aşaması olarak sıralanır.

Dilekçe Aşaması

Dilekçe aşaması; dava dilekçesi, cevap dilekçesi, cevaba cevap dilekçesi ve ikinci cevap dilekçesi gibi evreleri içerir.

Dava Dilekçesi Nedir?

Dava dilekçesi, davalının yargısal koruma talebini yazılı olarak ifade eden hukuki belgedir. Dava dilekçesinde yer alması gereken unsurlar, hukuk muhakemeleri kanunu tarafından düzenlenmiştir ve şunlardır:

• Mahkemenin adı
• Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri
• Davacının T.C. kimlik numarası
• Tarafların, yasal temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri
• Davanın konusu ve değeri
• Davanın nedenleri
• Deliller
• Hukuki nedenler
• İstemin sonucu
• Davacının ve varsa yasal temsilcinin veya vekilinin imzası

Dava dilekçesinde bir eksiklik tespit edilirse, hakim, eksikliklerin giderilmesi için davacıya bir haftalık kesin süre verir. Bu süre içinde eksiklikler giderilmezse, dava açılmamış sayılır.

Cevap Dilekçesi Nedir?

Cevap dilekçesi, davacının öne sürdüğü iddialara karşı davalının savunmasını içeren hukuki belgedir.

Cevap dilekçesinde şu unsurlar bulunmalıdır:

• Mahkemenin adı
• Tarafların adı, soyadı ve adresleri; davalı yurt dışında ise bildireceği bir adres
• Davalının T.C. kimlik numarası
• Var ise tarafların yasal temsilcilerinin ve davalı vekilinin adı, soyadı ve adresleri
• Savunma nedenleri
• Deliller
• Hukuksal nedenler
• İstem sonucu
• İmza

Cevap dilekçesinde herhangi bir eksiklik tespit edilmesi durumunda, yargıç, davalıya eksiklikleri gidermesi için bir haftalık süre verecektir. Bu süre içinde eksiklikler giderilmezse, cevap dilekçesi verilmemiş sayılır.

Cevaba Cevap ve İkinci Cevap Dilekçesi Nedir?

Cevaba cevap dilekçesi, davacının yanıt dilekçesine karşı görüşlerini içeren hukuki belgedir. Davacı, cevap dilekçesinin kendisine tebliğinden itibaren iki hafta içinde cevaba cevap dilekçesi sunabilir. İkinci cevap dilekçesi ise, davalının cevaba cevap dilekçesine karşı görüşlerini ifade eden hukuki belgedir. Davalı, davacının cevabının kendisine tebliğinden itibaren iki hafta içinde ikinci cevap dilekçesini sunabilir.

Davacının cevaba cevap dilekçesi ve davalının ikinci cevap dilekçesi, dava ve cevap dilekçelerine ilişkin hükümlere uygun olduğu sürece kıyasen uygulanır. 

Davanın Değiştirilmesi ve Genişletilmesi Yasağı Nedir?

Ancak, istemden başka bir şeye hükmedilen durumlarda ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda, davayı genişletme ve değiştirme yasağı geçerli değildir. Davayı değiştirme kapsamına girmeyen durumlar şunlardır:

• İstemin daraltılması
• Hukuksal nedenlerin değiştirilmesi
• Ayrı bir dava nedeni oluşturmayacak şekilde, asıl olaya dolaylı olarak bağlı olan olayların ileri sürülmesi
• Sonradan davacı tarafından ileri sürülen husus, dava dilekçesinde önceden belirtilen olayların doğruluğunu ispat ediyorsa, davanın genişletilmiş kabul edilmez.

Davayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları şunlardır: ıslah, davalının açık rızası, dava konusunun devri ve tarafta iradi değişiklik.

Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı Nedir?

Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı, davalının savunmasında öne sürdüğü gerçekler, istemler ve itirazlarını sonradan genişletmesini veya değiştirmesini engelleyen bir kuraldır. Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı kapsamında olmayan durumlar şunlardır:

• Savunmanın daraltılması, genişletilmesi veya değiştirilmesi
• Sonradan davalı tarafından ileri sürülen husus, cevap dilekçisinde belirtilen olayların kanıtı ise, bu savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi kabul edilmez.
• Hukuksal nedenlerin değiştirilmesi savunmayı değiştirmek olarak kabul edilmez.
• Süresi içinde cevap dilekçesi sunmamış olan davalı, davacının dava dilekçesinde öne sürdüğü iddiaların tamamını inkar etmiş kabul edilir, ancak davalı sadece bu çerçevede savunma yapabilir.

Ön İnceleme Aşaması Nedir?

Ön inceleme, dilekçelerin karşılıklı olarak sunulmasından sonra başlayan ve tahkikat aşamasına kadar devam eden bir süreçtir. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikat aşamasına geçilemez, ve tahkikat için duruşma günü belirlenemez.

Ön inceleme aşamasında tahkikat işlemleri gerçekleştirilemez; tanıklar dinlenemez, belgeler incelenemez, bilirkişi görüşü alınamaz, keşif yapılamaz ve yemin teklif edilemez. Ön inceleme sürecinde incelenen konular şunlardır:

• Dava koşulları ve ilk itirazlar gözden geçirilir.
• Uyuşmazlık konuları tam olarak belirlenir.
• Hazırlık işlemleri yapılır ve tarafların kanıtlarını sunmaları için gerekli adımlar atılır.
• Tarafların serbestçe tasarruf edebileceği davalar için sulh veya arabuluculuk teşvik edilir.
• Mahkeme bu hususları tutanağa geçirir.

Ön inceleme süreci duruşmalı ve duruşmasız olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilir.

Tahkikat Aşaması Nedir?

Tahkikat, tarafların ileri sürdükleri iddiaların gerçekliğinin araştırıldığı ve kanıtların tartışıldığı aşamadır. Özetlemek gerekirse, ön inceleme aşamasında kanıtlar toplanırken, tahkikat aşamasında ise toplanan kanıtların değerlendirildiği bir süreçtir.

Taraflar, ön inceleme aşamasının tamamlanmasının ardından tahkikat ve sözlü yargılama için duruşmaya davet edilirler. Mahkeme, tarafların mahkemeye gelmeleri için vereceği sürenin en az 2 hafta olması gerektiğini belirler. Bu süre gerektiğinde mahkeme tarafından resen veya taraflardan birinin istemi üzerine uzatılabilir veya kısaltılabilir.

Tahkikat aşamasında, davada ileri sürülen tüm iddialar ve savunmalar incelenir. Kanıt sunumu kural olarak bu aşamada yapılmaz, çünkü tahkikat evresi kanıtların toplandığı değil, tartışıldığı bir aşamadır. Ancak, bunun iki istisnası bulunmaktadır:

• Bir kanıtın sonradan ileri sürülmesinin yargılamayı geciktirme amacı taşımaması.
• Kanıtın süresinde ileri sürülememesinde ilgili tarafın kusurunun olmaması.

Mahkeme, tarafların tahkikatla ilgili tüm açıklamalarını dinledikten sonra, tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığını belirlediğinde, taraflara tahkikatın sona erdiğini bildirir.

Sözlü Yargılama Aşaması Nedir?

Sözlü yargılama, tahkikat aşamasının tamamlanmasından itibaren başlayıp hüküm aşamasına kadar devam eden bir süreçtir. Mahkeme, tahkikatın tamamlandığını taraflara bildirdikten sonra aynı duruşmada sözlü yargılama aşamasına geçer.

Taraflardan biri duruşmanın, 2 haftadan az olmamak kaydıyla, ertelenmesini talep ederse mahkeme talebi değerlendirir. Sözlü yargılamada, mahkeme taraflara son sözlerini sorar ve hükmünü verir.

Karar Aşaması Nedir?

Karar aşaması, ilk derece mahkemelerindeki yargılamanın son evresidir ve mahkeme bu evrede davayı sonuçlandıran bir karar verir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Kübra DEMİR