Dava Arkadaşlığı Ne Demek?

Aynı yargılama içinde davacı ve davalı yanda birden fazla tarafın bulunmasına dava arkadaşlığı denmektedir.

Dava arkadaşlığının; davacılar arasında olması halinde aktif dava arkadaşlığı, davalılar arasında olması halinde pasif dava arkadaşlığı mevcuttur.

Dava Arkadaşlığı Türleri Nelerdir?

Dava arkadaşlığı türleri; ihtiyari dava arkadaşlığı ve zorunlu dava arkadaşlığı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

İhtiyari Dava Arkadaşlığı Nedir?

İhtiyari dava arkadaşlığı, kanunda belirtilen şartların oluşması halinde isteğe bağlı olarak bir davada birden fazla kişinin davacı veya davalı tarafta birlikte yer almasıdır.

İhtiyari dava arkadaşlığını meydana getiren nedenler Hukuk Muhakemesi Kanunu’nda şöyle düzenlenmiştir:

• Dava konusu hak veya borcun elbirliği ile mülkiyet haricindeki bir nedenle ortak olması. Örnek olarak müteselsil borçlulukta borçlular arasında ihtiyari dava arkadaşlığı vardır.
• Ortak bir işlem ile birden fazla kişi yararına hak doğması veya borç yüklemiş olması. Örnek olarak kira sözleşmesini imzalayan üç kişinin kira borcunu ödemediği takdirde kiraya verenin açacağı kira alacağı davasında, kiracılar arasında ihtiyari dava arkadaşlığı vardır.
• Davanın taraflardan her biri için aynı nedenden doğması. Örnek olarak anonim şirketin üç ortağının genel kurul kararının iptali için birlikte dava açmasında dava taraflardan her biri için aynı sebepten doğmuştur.

İhtiyarı Dava Arkadaşlığı Sonuçları Nelerdir?

İhtiyari dava arkadaşlığında, davalar birbirinden bağımsız olup dava arkadaşları birbirinden bağımsız hareket etmektedirler.

• Dava arkadaşı sayısı kadar dava vardır ve süreler her dava arkadaşı için ayrı işlemektedir.
• Dava arkadaşları, davada diğerinden bağımsız olarak usul işlemleri yapabilmektedirler. Her dava arkadaşının ikrar, feragat, kabul, yemin kabulü ve yemin gibi işlemleri yalnızca bu işlemi yapan dava arkadaşı hakkında geçerlidir.
• Mahkeme hükmünde her bir ihtiyari dava arkadaşı için verdiği kararı ayrı ayrı gösterir.
• Her bir dava arkadaşı diğerinden bağımsız olarak yasa yoluna yani istinaf veya temyize başvurabilmektedir. Temyize başvuran bir dava arkadaşının olması halinde, hüküm bozulursa bozmadan sadece temyize başvuran taraf yararlanabilmektedir.

Dava arkadaşları; diğer dava arkadaşlarının davasında taraf değil, üçüncü kişi olarak kabul edilmektedir.

Aynı yargılama içerisinde görülen tüm davalar için mühim olan bir durum yalnızca dava arkadaşlarından biri tarafından ileri sürülmüş olsa dahi bu olay diğer dava arkadaşlarının davaları bakımından da etki etmektedir. Örnek olarak müteselsil borçluluk durumunda borçlulardan birinin ‘borcun ödendiği’ iddiasında bulunmasında olduğu gibi.

İhtiyari dava arkadaşlığı, davacılar arasında olduğu hallerde davacılardan birinin davanın temeli için gerekli olan ispat aracını getirmiş olması, bu aracı getirmemiş olan diğer dava arkadaşlarını da etkilemektedir.

İhtiyari dava arkadaşlığı davalılar arasında olduğu hallerde davacı, dava arkadaşlarına karşı tek bir dilekçe ile dava açmakta olup, davalıların hepsinin kimlik ve adres bilgilerinin dava dilekçesinde ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.

İhtiyari dava arkadaşları arasında, tahkikat aşaması ortak olduğundan dava, tüm dava arkadaşlarının hazır bulunduğu aynı oturumda incelenir.

Zorunlu Dava Arkadaşlığı Nedir?

Zorunlu dava arkadaşlığı, maddi hukuka göre, bir hakkın birden çok kişi tarafından birlikte kullanılması ya da birden çok kişiye karşı birlikte ileri sürülmesi gereken hallerde oluşan dava arkadaşlığıdır.

Zorunlu dava arkadaşlığı, maddi bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı ile şekli bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı olmak üzere iki şekilde meydana gelmektedir:

Maddi Bakımdan Zorunlu Dava Arkadaşlığı Nedir?

Maddi bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı, dava konusu olan hukuksal ilişki, birden fazla kişi arasında ortak olup da hukuksal ilişki hakkında mahkeme tarafından tüm ilgililer için aynı şekilde ve tek bir karar verilmesinin mecburi olmasıdır.

Elbirliği mülkiyeti, hak ve borcun bölünemez nitelikte olması halinde aynı yanda yer alan taraflar arasında maddi bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı mevcuttur.

Şekli Bakımdan Zorunlu Dava Arkadaşlığı Nedir?

Maddi açıdan bir zorunluluk olmamakla beraber, usuli sebeplerle birden fazla kişiye karşı dava açılmasının zorunlu ve ilgililer hakkında aynı şekilde tek bir karar verme mecburiyetinin bulunmadığı durumlara, şekli bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı denir.

Şekli bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı, yasaya dayanmaktadır ve yalnızca davalılar arasında söz konusu olmaktadır.

Soybağının reddi davasında davalı ana ile çocuk arasında şekli bakımdan zorunlu dava arkadaşlığı mevcuttur.

Zorunlu Dava Arkadaşlığının Sonuçları Nelerdir?

Zorunlu dava arkadaşlığının sonuçları şunlardır:

• Zorunlu dava arkadaşları, ancak birlikte dava açabilmekte veya aleyhlerine de birlikte dava açılabilmektedir.
• Maddi bakımdan zorunlu dava arkadaşlığında, dava arkadaşları beraber hareket etmek mecburiyetindedir.
• Zorunlu dava arkadaşlığında, tek bir dava olduğundan tahkikat aşaması ortaktır. Mahkeme, dava arkadaşları için farklı kararlar veremez.
• Maddi bakımdan zorunlu dava arkadaşlığında, hüküm tüm dava arkadaşları tarafından birlikte yasa yoluna götürülebilir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Zeynep Öykü ÖNDER