Ceza Normu Ne Demek?

Ceza normu, cezai nitelikteki her bir yasa hükmüdür. Bir ceza yasası birden çok normdan oluşur.

Ceza normları, suçlayıcı normlar ve tamamlayıcı normlar olmak üzere ikiye ayrılır. Suçlayıcı ceza normları, suç ve ceza öngören normlardır. Tamamlayıcı ceza normları ise suç ve ceza öngörmemekle birlikte suçlu ve cezaya ilişkin olan normlardır. Bu normlar bir hüküm kısmı ve yaptırım içermezler, ancak emredici niteliğe sahiptirler.

Ceza Normunun Yorumu

Yorum, bir hukuk kuralının anlamını saptamak ve onu somut olaya uygulamak için yapılan düşünsel etkinliktir.

Ceza hukukunda yorum serbesttir. Hatta zorunludur. Zira yorum yapılmadan hukuksal sorun çözülemez. Ceza hakimi, karşılaştığı bir hukuksal sorunu, yorum yaparak çözebilir, kıyas ile çözemez. Ceza hakimi, özel hukuk hakiminden farklı olarak yasada boşluk bulunması durumunda kanun koyucu gibi davranıp kural koyamaz.

Zaman Bakımından Uygulanması

Ceza normlarının zaman bakımından uygulanmasında kural olarak suç işlendiği zaman yürürlükte olan kanun dikkate alınır. İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir eylemden dolayı kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz.

Türk Ceza Kanunu’nun 7. Maddesine göre, “İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbiri hükmolunmuşsa infazı ve kanuni neticeleri kendiliğinden kalkar.” 

Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Ne Demek?

Türk Ceza Kanunu m. 7/2’e göre, “Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur.”

Fail lehine olan kanun geçmişe yürür. Lehe kanun, faile eski kanuna göre verilecek cezayı azaltan ya da kaldıran veya failin hukuksal durumunu önceki kanuna göre, daha elverişli bir konuma getiren yasadır.

Kesintisiz Suç Ne Demek?

Hukuksal ihlalin hemen sona ermeyip, belli bir süre devam ettiği suçlara, kesintisiz suç denir. Kesintisiz suç, mütemadi suç olarak da adlandırılmaktadır.

Kesintisiz suçlar, “kesintinin gerçekleştiği” yani, hukuksal ihlalin sona erdiği anda işlenmiş sayılır ve o anda yürürlükte olan kanun uygulanır.

Zincirleme Suç Ne Demek?

Zincirleme suç, aynı suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla kez işlenmesidir.

Zincirleme suç Türk Ceza Kanunu’nun 41. Maddesinde düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 41. Maddesine göre, “Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.”

Zincirleme suç, son suçun işlendiği günde işlenmiş sayılır ve o anda yürürlükte olan yasa uygulanır.

İtiyadi Suç Ne Demek?

İtiyadı suç, oluşması için birden çok kez yapılması gereken suçtur. İtiyadı suçlar, itiyadı oluşturan son eylemin yapıldığı günde işlenmiş sayılır ve o tarihte yürürlükte olan yasa uygulanır.

İhmali Suç Ne Demek?

Hukuksal açıdan olumsuz, yani yapmama biçiminde bir hareketle işlenebilen suçlara, ihmali suçlar denir.

İhmali suçlarda, yasanın yapılmasını istediği bir hareket yapılmamıştır. İhmali suçlar, failin yapması gereken davranışı yapmadığı anda işlenmiş sayılır.

Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlar

Teşebbüs, işlenmesine karar verilen bir suçun elverişli icrai hareketlerle doğrudan doğruya icrasına başlanmasına karşın, failin elinde olmayan nedenlerle suçun tamamla­ namamasıdır.

Teşebbüs aşamasında kalan suçlar, son icra hareketinin yapıldığı anda işlenmiş sayılır.

İnfaz Rejimine ve Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Yasalar

İnfaz rejimine ilişkin yasalar bakımından kural olarak derhal uygulanma ilkesi uygulanır. Bu bakımdan, cezanın infazı ile ilgili yasa, failin lehinde veya aleyhinde olduğuna bakılmadan, yürürlüğe girdiği andan itibaren hemen uygulanır.

Güvenlik tedbirleri yönünden ise tekerrür hükümleri dışında, derhal uygulanma ilkesi geçenidir.

Geçici ve Süreli Kanunlar

Geçici ceza kanunları, belli dönemlerde yürürlükte olan ceza kanunlarıdır. Süreli ceza kanunları ise yürürlükte kalacakları zaman açıkça düzenlenmiş olan ceza yasalarıdır.

765 sayılı eski Kanunda bu konuda açık bir hüküm olmamasına karşın 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, geçici ve süreli yasalar bakımından ileriye yürüme ilkesini benimsemiştir. Lehe olan kanunun geçmişe uygulanması kuralı, geçici ve süreli kanunlar bakımından geçerli değildir.

TCK m. 7/4’e göre, “Geçici veya süreli kanunların, yürürlükte bulundukları süre içinde işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmasına devam edilir.”

Ceza Muhakemesi Hukukunda Hangi İlke Geçeridir?

Ceza muhakemesi hukukunda derhal uygulanma ilkesi geçerlidir. Derhal uygulanma ilkesinin dört önemli sonucu vardır:

• İşlemler yürürlükteki kanuna göre yapılır.
• Eski kanuna göre tamamlanmış olan işlemler geçerliliklerini korurlar.
• Eski kanuna göre tamamlanmamış işlemler yeni kanuna göre yapılır.
• Yeni kanun, sanığın lehine ya da aleyhine olduğuna bakılmaksızın uygulanır.

Zamanaşımına İlişkin Kanunlar

Zamanaşımına ilişkin kanunlarda lehe olan kanunun geçmişe yürümesi ilkesi benimsenmiştir. Bu bakımdan zamanaşımı süresini kısaltan kanun, fail lehine olduğundan geçmişe etkili olacak iken; zamanaşımı süresini uzatan kanun, fail aleyhine olduğundan geçmişe etkili olmayacaktır.

Ancak bunun için öncelikle eski kanuna göre zamanaşımının dolmaması gerekir.

İçtihadı Birleştirme Kararları Geçmişe Yürür Mü?

Yargıtay, failin lehine olan içtihadı birleştirme kararlarının geriye yürümesini kabul etmemektedir.

İçtihadı birleştirme kararı dışındaki mahkeme içtihatları bakımından geriye yürüme yasağı söz konusu değildir.

Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN