Bonoda Vade ve Zamanaşımı

Poliçelerde yer alan vadeye ilişkin hükümler, bonolar için de geçerli olup aynı prensipler doğrultusunda uygulanır.

Her bononun bir vadesi olmalıdır, ancak bu vadenin senet üzerinde belirtilmesi zorunlu değildir.

Vade Türleri

Bonolarda dört tür vade türü bulunur ve bu türler hem poliçelerde hem de bonolarda geçerlidir. Bu türler şunlardır:

Görüldüğünde

Bono, üzerinde belirli bir vade tarihi olmaksızın düzenlenebilir ve “görüldüğünde ödenecek” olarak kabul edilir. Bu, vadesinin muhataba ibraz edildiği tarih olarak kabul edilmesi anlamına gelir.

Görüldükten Belirli Bir Süre Sonra

Bono, belirli bir süre sonra ödenmek üzere düzenlenebilir. Bu süre bono üzerinde belirtilmelidir.

Düzenleme Gününden Belirli Bir Süre Sonra

Bono, düzenleme tarihinden itibaren belirli bir süre sonra ödenmek üzere düzenlenebilir. Bu süre bono üzerinde belirtilmelidir.

Belirli Bir Günde Ödenmek Üzere

Bono, belirli bir tarihte ödenmek üzere düzenlenebilir. Bu tarih bono üzerinde belirtilmelidir.

Vadenin belirtilmemiş olduğu bir bono, “görüldüğünde ödenecek” olarak kabul edilir, yani vadesi ibraz edildiği tarih itibariyle başlar.

Görüldüğünden belirli bir süre sonra ödenecek bonoların, düzenleme tarihinden itibaren 1 yıl içinde düzenleyene ibraz edilmesi gerekmektedir. Düzenleyen, bu süreyi kısaltabilir veya uzatabilir. Cirantalar ise süreyi kısaltabilir ancak uzatamazlar.

Düzenleyen, bononun kendisine ibraz edildiğini onaylamalıdır. İbraz, kabul veya ödeme amacı taşımaz, sadece vadenin belirlenmesi için yapılan bir işlemdir. Düzenleyen, bononun kendisine ibraz edildiğini belirten bir ibraz tarihi eklemeli ve imzasını atmalıdır. Eğer düzenleyen ibrazı onaylamaktan kaçınırsa, bu durum bir “tarih protestosu” ile belirlenir ve süre protesto tarihinden itibaren başlar.

Bonoda Zamanaşımı

Poliçelerde zamanaşımına ilişkin hükümler bonolar için de geçerlidir. Ancak bonolarda muhatap olmadığı için, poliçelerde muhataba başvurulması gereken 3 yıllık zamanaşımı süresi, bonolarda düzenleyen (asıl borçlu) yönünden uygulanır. Bonolardan doğan istemler için geçerli olan zamanaşımı süreleri:

• Düzenleyene Karşı İleri Sürülecek İstemler: Bono düzenleyenine (yani asıl borçluya) karşı ileri sürülecek istemler, vadenin geldiği tarihten itibaren 3 yıl içinde ileri sürülmelidir (TTK m. 749/1). İstemde bulunan kişinin kim olduğu bu süreyi etkilemez.
• Hamilin Cirantalara Karşı İleri Süreceği İstemler: Bono hamili, cirantalara (yani başvuru borçlularına) karşı ileri süreceği istemleri, süresinde çekilen protesto tarihinden (senette protestodan muafiyet kaydı yoksa vadenin dolduğu tarihten) itibaren 1 yıl içinde ileri sürmelidir (TTK m. 749/2).
• Bir Cirantanın Diğer Cirantalara Karşı İleri Süreceği İstemler: Bir cirantanın diğer cirantalara karşı ileri süreceği istemler, cirantanın bonoyu ödediği veya bononun dava yoluyla kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren 6 ay içinde ileri sürülmelidir (TTK m. 749/3).

Aval veren kişi, taahhüt ettiği kişi adına sorumlu olduğundan, avalisten kaynaklanan istemler de lehine aval verilen kişi için geçerli olan zamanaşımı süresine tabidir. Örneğin, düzenleyen lehine aval veren kişiye karşı ileri sürülen istemler de vadenin geldiği tarihten itibaren 3 yıl içinde ileri sürülmelidir.

Zamanaşımı süreleri sözleşme ile değiştirilemez ve belirli koşullarda kesilir. Kesme nedenleri, dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesi ile ilgilidir. Kesilen zamanaşımı süresi, aynı süreyle başlar. Kesme işlemi kimin hakkında gerçekleştiyse, yalnızca o kişiye karşı hüküm ifade eder. Örneğin, icra takibinin devamını sağlamaya yönelik talepler de zamanaşımını keser. Dolayısıyla, icra takibinin devamını sağlamak amacıyla yapılan her talep, zamanaşımını tekrar başlatır.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN